Συναισθηματική διάχυση, οργανωσιακή αρετή και ψυχολογικό κεφάλαιο: Ένα ποιοτικό μοντέλο για την ευημερία των εργαζομένων

Η εργασία, ως καθοριστική διάσταση της ζωής των σύγχρονων ανθρώπων, επεκτείνεται συχνά πέρα από τα φυσικά όριά της. Η έννοια της συναισθηματικής διάχυσης –της μεταφοράς δηλαδή συναισθημάτων μεταξύ εργασιακού και προσωπικού χώρου– αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την κατανόηση της συνολικής ψυχολογικής κατάστασης των εργαζομένων. Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι αντιλαμβάνονται την επίδραση της οργανωσιακής αρετής στην καθημερινότητά τους, και πώς το ψυχολογικό τους κεφάλαιο μπορεί να λειτουργήσει ως μηχανισμός ενίσχυσης της ευημερίας.

Συναισθηματική διάχυση και εργασιακή πραγματικότητα.

Όπως έχει ήδη τεκμηριωθεί στη βιβλιογραφία, η διάχυση συναισθημάτων μεταξύ επαγγελματικού και προσωπικού χώρου είναι διπλής κατεύθυνσης (Edwards & Rothbard, 2000). Οι εργαζόμενοι αναγνωρίζουν πως τα αρνητικά συναισθήματα που γεννώνται στο πλαίσιο της εργασίας μπορούν να μεταφερθούν στην οικογένεια, επηρεάζοντας σημαντικά τη διαπροσωπική τους λειτουργία. Ωστόσο, καταδεικνύεται ότι η παρουσία οργανωσιακής αρετής –που νοείται ως το σύνολο των αξιών, πρακτικών και στάσεων που προάγουν ένα ηθικό και ψυχολογικά υποστηρικτικό εργασιακό περιβάλλον– ενδέχεται να λειτουργεί ως φίλτρο περιορισμού αυτής της διάχυσης.

Η διάσταση του χρόνου και η ποιότητα της εμπειρίας.

Πέραν της συναισθηματικής διαχείρισης, ο χρόνος ως μεταβλητή εμφανίζεται στον λόγο των εργαζομένων με διπλή σημασία: αφενός ως ποσοτική επάρκεια, αφετέρου ως ποιοτική εμπειρία. Η ικανότητα διατήρησης λειτουργικών προσωπικών σχέσεων συνδέεται με την επάρκεια χρόνου για τον κοινωνικό και οικογενειακό κύκλο (Sathyanarayana Rao & Indla, 2010), ενώ εξίσου σημαντική θεωρείται η αίσθηση "εσωτερικού χώρου" και ενέργειας μετά το πέρας της εργασίας. Αυτό το ενεργειακό απόθεμα αναδεικνύεται ως κρίσιμη συνθήκη συναισθηματικής σταθερότητας και ευημερίας.

Ψυχολογικό κεφάλαιο: Ενίσχυση από μέσα προς τα έξω.

Οι εργαζόμενοι επιθυμούν όχι μόνο να μη "μεταφέρουν" αρνητικότητα στο σπίτι, αλλά και να είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις προκλήσεις και στους δύο χώρους. Το πλαίσιο αυτό συνδέεται άμεσα με την έννοια του ψυχολογικού κεφαλαίου – ενός συνόλου θετικών ψυχολογικών πόρων όπως η ελπίδα, η ανθεκτικότητα, η αισιοδοξία και η αυτοπεποίθηση (Avey et al., 2009). Η ενδυνάμωση αυτών των παραγόντων μπορεί να προσφέρει λειτουργικές στρατηγικές διαχείρισης στρες και να προάγει τη βιωσιμότητα της επαγγελματικής δέσμευσης.

Οργανωσιακή αρετή και ταυτότητα: Μια απούσα περηφάνεια.

Παρότι η οργανωσιακή αρετή λειτουργεί ως πλαίσιο ενδυνάμωσης και συναισθηματικής σταθερότητας, αξίζει να σημειωθεί πως υπάρχουν εργαζόμενοι που δεν αποδίδουν ιδιαίτερη έμφαση στο στοιχείο της κοινωνικής ταυτότητας μέσω της εργασίας. Η περηφάνεια για τον οργανισμό και η σύνδεση με έναν "φορέα κύρους" (Tsachouridou & Nikandrou, 2016) απουσιάζει εντυπωσιακά από τις δηλώσεις εργαζομένων από τον ιδιωτικό τομέα στην Ελλάδα που έλαβαν μέρος σε έρευνα, γεγονός που ενδεχομένως καταδεικνύει είτε ένα έλλειμμα ενσωμάτωσης, είτε μια αποξένωση από την οργανωσιακή κουλτούρα.

Συμπεράσματα και προτάσεις: Υπάρχει ανάγκη για εργασιακά περιβάλλοντα που δεν εξαντλούνται στην επίδοση, αλλά επενδύουν συνειδητά στην ψυχολογική ευημερία και την ηθική ενδυνάμωση των ανθρώπων τους. Η οργανωσιακή αρετή και το ψυχολογικό κεφάλαιο αναδύονται ως δύο κρίσιμα στοιχεία για μια πιο ανθρώπινη και βιώσιμη προσέγγιση της εργασίας.

Βιβλιογραφία

• Avey, J. B., Luthans, F., & Jensen, S. M. (2009). Psychological capital: A positive resource for combating employee stress and turnover. Human Resource Management, 48(5), 677–693. https://doi.org/10.1002/hrm.20294

• Edwards, J. R., & Rothbard, N. P. (2000). Mechanisms linking work and family: Clarifying the relationship between work and family constructs. Academy of Management Review, 25(1), 178–199. https://doi.org/10.5465/amr.2000.2791609

• Sathyanarayana Rao, T. S., & Indla, V. (2010). Work, family or personal life: Why not all three? Indian Journal of Psychiatry, 52(4), 295–297. https://doi.org/10.4103/0019-5545.74311

• Tsachouridou, D., & Nikandrou, I. (2016). Organizational virtue and its impact on employees’ pride and organizational identification. International Journal of Organizational Analysis, 24(4), 634–651. https://doi.org/10.1108/IJOA-03-2015-0852